Cosmetische geneeskunde: creatief en ondernemend

Wie kiest voor cosmetische geneeskunde, kiest voor een bestaan als arts én ondernemer. Ook esthetiek en anatomie zijn belangrijke waarden binnen dit profiel, vertelt aios Magali van der Made. ‘Maar het allermooiste aan mijn werk vind ik dat ik mensen blij kan maken met zichzelf.’

Het bericht – afgelopen zomer – dat de cosmetische geneeskunde een erkend geneeskundig profiel werd, was een belangrijke mijlpaal voor het vak. Voor Magali van der Made kwam dat nieuws precies op het juiste moment. ‘Ik werkte al acht jaar als kliniekarts bij de gynaecologie en had me gespecialiseerd in kwetsbare, zwangere vrouwen. Ik vond mijn werk ontzettend leuk, maar tegelijkertijd was het heftig om continu met zo’n kwetsbare groep bezig te zijn. Bovendien had ik veel onregelmatige diensten. Uiteindelijk merkte ik dat ik toe was aan iets anders.’ Ze besloot zich opnieuw te oriënteren en kwam al snel uit bij de cosmetische geneeskunde. ‘Hoewel ik het vak nog niet goed kende, heb ik esthetiek – dus de schoonheidsleer – altijd interessant gevonden. Dat het nu een volwaardig vak werd, en niet iets wat specialisten er even “naast” deden, was een groot pluspunt.’ Om niet over één nacht ijs te gaan, liep Magali enkele dagen mee met een cosmetisch arts. Dat beviel goed en ze durfde een carrièreswitch aan. Inmiddels werkt ze een paar maanden – als allereerste aios binnen dit vakgebied – in de Van Lennep Kliniek in Den Haag en Oegstgeest.

Een cosmetisch arts houdt zich bezig met verschillende verrichtingen, vertelt Magali. ‘Denk aan injecties met botox en fillers, dieptepeelings en laserbehandelingen. Ook doen we in deze kliniek veel aan preventie. Zo geven we cliënten advies over hoe ze hun huid kunnen verbeteren en beschermen met bepaalde producten – onder andere met het oog op het voorkomen van huidkanker.’

Soms ziet Magali ook cliënten die een verdacht plekje op hun huid hebben. ‘Dat plekje beoordeel je dan – al dan niet in overleg met een dermatoloog. En in bepaalde gevallen verwijs je cliënten door naar de huisarts, huidtherapeut of plastisch chirurg. Je werkt dus ook samen met andere specialismen.’

Anatomische kennis is binnen dit vakgebied cruciaal, vervolgt ze. ‘Je moet weten welke lagen de huid heeft, hoe het onderliggende weefsel werkt en waar je het veiligst met een naald of juist beter met een canule kunt werken. En waar niet, omdat er dan complicaties kunnen optreden – een infectie, een allergische reactie of een afsluiting van een bloedvat. Daarop moet je bedacht zijn.’

Hoewel het vaak wordt vergeleken met plastische chirurgie, is cosmetische geneeskunde een compleet andere tak van sport, benadrukt Magali. ‘Bij plastische chirurgie staat snijden centraal, bij cosmetische geneeskunde draait het vooral om injectables en huidverbetering. Die laatste twee zijn minder invasief voor een cliënt – en cosmetisch artsen KNMG worden specifiek op deze behandelingen getraind tijdens de opleiding. Het zijn dus twee verschillende disciplines.’ Wel werken de vakgebieden in elkaars verlengde. ‘Heeft iemand bij de plastisch chirurg een facelift gehad, dan kun je er als cosmetisch arts voor zorgen dat diegene nóg langer van het resultaat kan genieten, door bijvoorbeeld aanvullend met injectables of huidverbeteraars te werken. Andersom is zo’n traject natuurlijk ook mogelijk.’

Het beeld van de cosmetische geneeskunde is nog vrij eenzijdig, merkt Magali. ‘Dat komt vooral omdat je in de media vaak sensatieverhalen leest over mislukte ingrepen. Natuurlijk zijn er soms schrikbeelden waarbij iemand er onnatuurlijk uitziet. Daarmee wil je als cosmetisch arts ook niet geassocieerd worden. Door die gecertificeerde opleiding wordt dat nu ondervangen, want je kunt niet meer zomaar roepen dat je cosmetisch arts bent. Je moet officieel bekwaam zijn.’

Het vak kent namelijk ook grenzen, vindt Magali. ‘Zo zou ik geen lipfillers plaatsen bij iemand die al volle lippen heeft – dan gaat het er onnatuurlijk uitzien. Overigens heb ik die vraag nog nooit gehad, omdat onze kliniek zich vooral richt op het mooier ouder worden. Maar zulke verzoeken komen wel voor. Ik vind dat je als arts die grens moet durven trekken. Gelukkig speelt ethiek een belangrijke rol in de nieuwe opleiding.’

Magali hoopt dat er meer aandacht voor het profiel komt tijdens de opleiding geneeskunde. ‘Deze richting was lange tijd vrij onbekend. Jammer, want het is écht ontzettend leuk. Ik red weliswaar geen levens, maar kan wel mijn steentje bijdragen aan het geluk van een cliënt – in die zin maak ik mensen “beter”. Het geeft dan ook enorm veel voldoening als iemand tevreden mijn spreekkamer verlaat. Dat vind ik misschien nog wel het allermooiste aan mijn werk.’

• De opleiding tot cosmetisch arts KNMG duurt twee jaar. Je doorloopt modules zoals cosmetische dermatologie en ethiek. Ook loop je stage bij de plastische chirurgie en dermatologie.

• Jaarlijks zijn er tien plekken beschikbaar. Er zijn acht geregistreerde opleidingsinstellingen in Nederland, die zijn te vinden op nvcg.nl/profielopleiding-cosmetische-geneeskunde

• Momenteel zijn er in Nederland circa 83 cosmetisch artsen KNMG en twee aiossen werkzaam.

Bij de cosmetische geneeskunde is er sprake van een commercieel aspect, vertelt Magali. ‘Je hebt veelal te maken met cliënten die uit zichzelf langskomen, omdat ze een cosmetische wens hebben. Behandelingen worden niet vergoed door de zorgverzekeraar. Dat is anders dan wanneer je in een ziekenhuis werkt en je patiënten krijgt doorverwezen. Als cosmetisch arts moet je ondernemend zijn, nadenken over hoe je jouw kliniek op de kaart zet en een eigen clientèle opbouwt.’

Het commerciële aspect houdt ook in dat je als cosmetisch arts servicegericht moet zijn. Dat betekent enerzijds meedenken met de cliënt, en anderzijds voorlichting geven over de verschillende behandelmogelijkheden. Magali: ‘Cliënten komen doorgaans langs omdat ze zich storen aan één uiterlijk aspect. Neem de lijn die van de neusvleugel naar de mondhoeken loopt: die wordt zichtbaarder naarmate je ouder wordt. Natuurlijk kun je daar plaatselijk iets aan doen, maar eigenlijk ligt de basis van het volumeverlies bij de slaap. Dáár wil je een liftend effect creëren. Een behandeling die weliswaar prijziger is, maar waarmee je een duurzamer effect bereikt.’ Het kán een uitdaging zijn om dat uit te leggen, vervolgt ze. ‘De cliënt zou het immers kunnen opvatten als een verkooppraatje. Maar als je met een goed plan komt, merk je dat de meeste mensen daarin meegaan. Naderhand zijn ze dan ontzettend tevreden. Het leuke is dat je daardoor ook een langdurig cliëntencontact hebt.’

Wat Magali absoluut niet mist aan haar oude baan, zijn de onregelmatige diensten. Lachend: ‘Mijn leven is weer gestart.’ Dan, iets serieuzer: ‘Toen ik in de gynaecologie werkte, was het een logistieke puzzel om – ik noem maar wat – mijn kinderen naar school te brengen. Dat ik daar nu weer tijd voor heb, vind ik een verademing.’

‘Nadelen zijn er eigenlijk niet. Nou, één praktisch nadeel dan. De opleiding is vrij kostbaar, omdat je werkt in een zorgsector die niet verzekerd is. Daarvoor moet je wel een goed financieel plan hebben – dat kan bijvoorbeeld een lening zijn. Dat lijkt een obstakel, maar je investeert in je toekomst. Daarbij is de cosmetische geneeskunde groeiende, dus je bent sowieso verzekerd van werk – een prettige gedachte.’

Wat is het kenmerkende aan dit profiel? ‘In de cosmetische geneeskunde is er vaak geen medische noodzaak voor een behandeling, esthetiek staat centraal. Natuurlijk gaat er wel een medische beoordeling aan vooraf. Hoe is de mimiek? Waar zit het meeste volumeverlies? Zijn er huidproblemen? Een holistische benadering, dus.

Wat het vak onderscheidt van andere medische specialismen, is het ondernemende karakter. Cliënten komen niet vanzelf, die moet je ‘verdienen’. Je moet je verhaal dus kunnen verkopen – en te allen tijde waarmaken wat je belooft.’

Hoe ziet een werkdag eruit? ‘Naast bekende verrichtingen zoals botox en fillers, adviseer ik cliënten ook over hun huid en voedingssupplementen. Spoed is er nauwelijks, maar ik ben wel 24/7 bereikbaar. Gelukkig is medisch ingrijpen bijna nooit nodig als een cliënt belt na een behandeling – meestal gaat het over onschuldige dingen, zoals een blauwe plek. Je stelt cliënten dan vooral gerust over een cosmetische uitkomst.’

Welke competenties zijn van belang? ‘Cosmetische geneeskunde is niet alleen maar een technisch foefje. Je moet invoelend zijn. Cliënten zijn namelijk kwetsbaar als het gaat om hun onvolkomenheden. En soms lukt het niet met alleen esthetiek en is er meer nodig – je kunt geluk immers niet inspuiten. Ik verwijs cliënten daarom weleens door naar de psycholoog. Ook zulke inschattingen moet je kunnen maken.’

Wat is het belangrijkste voordeel? ‘Dat het vak nu eindelijk een erkend geneeskundig profiel is met een compleet nieuwe opleiding. Dat merk je: waar je vroeger slechts twee weken meeliep bij de plastische chirurgie, wordt er nu diep op de materie ingegaan – zelfs de opleiding tot plastisch chirurg voorziet niet in zo’n uitgebreid curriculum van injecties. En ook disciplines als kaakchirurgie krijgen uitgebreid aandacht – belangrijk, leerzaam en leuk.’

Dit artikel verscheen eerder op Arts in Spe.